In Zweden wordt al enige tijd geëxperimenteerd met een 6-urige werkdag. Een achterliggende gedachte was dat het verzuim af zou nemen, en dat de productiviteit er niet (enorm) onder zou lijden. De eerste resultaten lijken veelbelovend te zijn. Werknemers zijn positief, en het verzuim lijkt inderdaad af te nemen. Misschien niet zo vreemd, want de deelnemers aan het experiment krijgen wel voor 8 uur betaald.
Dat wil natuurlijk iedereen zou je verwachten…
Nee, dat wil dus niet iedereen. Ik heb het dan niet over werkgevers, die dan 8 uur moeten betalen voor 6 uur werk, of over klanten, ik heb het gewoon over mensen zoals jij en ik. En daarmee kreeg ik deze week een interessant vraagstuk van een klant op mijn bord.
De vraag van de klant was: ‘Hoe kan ik ‘ont-moeten’? ‘Ik wil teveel, tegelijk, het is nooit goed genoeg en nooit af. Ik ben de balans kwijt tussen werk en privé (mag je raden welke kant aan het kortste eind trok), en stel slecht of teveel prioriteiten. Ik moet en moet en moet. Ik word er gek van. En daarom wil ik leren ont-moeten’.
Ik weet zeker dat velen zich in deze noodkreet herkennen. We gaan nog even door, stellen onze rust nog een beetje uit en houden teveel spanning op de boog.
Het lijkt er misschien op dat de vragensteller een grote mate aan discipline heeft, namelijk de discipline om door te gaan. Om vol te houden, om niet op te geven. Never give up! Churchill zou trots zijn. Maar de vraag is of dit met discipline te maken heeft of dat er op een dieper niveau iets aan de hand is.
Dilts en Bateson nemen ons mee in de logische niveaus van denken, waarbij zij stellen dat mensen op verschillende niveaus denken. Het effect van elk denkniveau is dat het de informatie van het onderliggende niveau organiseert en richting geeft. Verandering op een hoger niveau heeft altijd gevolgen voor een lager liggend niveau. Als er op een lager niveau iets verandert, kan dit mogelijk doorwerken in een hoger niveau. Het gevolg is dat als iemand vast zit op een bepaald denkniveau, dat problemen volkomen onoplosbaar lijken. Met andere woorden, welk denken, welke overtuigingen, ervaringen en aannames liggen er op een lager niveau, achter het gedrag van de klant die wil ont-moeten? En ligt de sleutel tot ander gedrag dan ook daar?
Dat zou zo maar eens kunnen. Onderzoek je gedachten en verander deze voor effectievere gedachten. Maar, er is meer. Veel van ons gedrag bestaat uit gewoontes. Gewoontes zijn te omschrijven als terugkerende en vaak onbewuste handelingspatronen die zijn ingesleten door veelvuldige herhaling. Kenmerkend is dat ze automatisch gebeuren, ze regelmatig terugkeren, en dat je jezelf er meestal niet of slechts ten dele bewust van bent. Gewoontes kunnen daardoor zeer hardnekkig zijn en het lijkt erop dat de vragensteller wel eens last zou kunnen hebben van ongewenste gewoontes. In dit geval is er al duidelijk een vraag, maar het is nog niet zeker dat de onderliggende gewoontes helder zijn. Dus dat is een eerste stap, om via de lijn van de gewoontes een ander gedrag vorm te geven. Als deze eenmaal helder zijn, wordt het zaak om nieuwe gewoontes aan te leren die de oude als het ware ‘ont-moeten’ en overschrijven. En dat vraagt zeker een behoorlijke portie zelf-discipline!
In de praktijk blijkt het ontwikkelen van discipline lastig. Maar, er zijn talloze eenvoudige manieren om je eigen discipline verder te ontwikkelen. Je leest daarover alles, en nog veel meer tips, inzichten en interviews met zeer gedisciplineerde mensen in mijn boek Gouden Discipline, of kijk op www.goudendiscipline.nl
